Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2013

ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ


Ο Μιχάλης Παπαντωνόπουλος

γράφει στο (.poema..)
ΚΥΠΡΟΥ ΛΟΓΟΣ

για τη συλλογή

ΔΙΘΑΛΑΣΣΟΥ
ΕΔΩ



Τετάρτη 16 Οκτωβρίου 2013


Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου 2013

ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΠΥΛΑΡΙΝΟΣ


Θεοδόση Πυλαρινού
Νίκου Νικολάου -Χατζημιχαήλ, Διθαλάσσου, 24x17, Εκδόσεις Κάρβας, Λευκωσία 2012 
Κυπριακή Βιβλιοφιλία, τόμος στ΄, τ.26, καλοκαίρι 2013, σελ. 42

[Ομιλία στο Σπίτι της Κύπρου, στην Αθήνα, στις 8/4/2013, στην παρουσίαση της εν λόγω συλλογής του Νίκου Νικολάου –Χατζημιχαήλ από τον καθηγητή Θεοδόση Πυλαρινό και τον ποιητή Δημήτρη Κοσμόπουλο.]


 Ο καθηγητής Θεοδόσης Πυλαρινός
«Και είπεν ο θεός γενηθήτω φως και εγένετο φως και είδεν ο θεός το φως ότι καλόν και διεχώρισεν ο θεός ανά μέσον του φωτός και ανά μέσον του σκότους». Ξεκινώ από τη βιβλική «Γένεση», παραπέμποντας διακει­μενικά στην πρώτη πηγή του φωτός, δί­νοντας δηλαδή έτσι τη θεολογική αίσθη­ση, τον θεόθεν προορισμό, που επιφυ­λάσσει ο Νίκος Νικολάου στη δική του δημιουργία, στο δικό του πρώτο φως της γλυκείας νήσου Κύπρου. Περιέλαβα στο παράθεμα και τον διαχωρισμό φωτός-σκότους, διότι το δεύτερο ποίημα της Διθαλάσσου υποβάλλει διακριτικά την πάλη φωτός και σκότους στον περιούσιο τόπο της καρδιάς του, δηλώνοντας την αντιφατική, όπως δείχνει η εξέλιξή της, εναλλαγή, τη σφοδρή σύγκρουση των αντίρροπων δυνάμεων, που καθιστούν μαρτυρικό και ιστορικά καθαγιασμένο τον τόπο αυτό, ώστε να υπερβαίνει τη συμ­βατική χρονική ακολουθία και να διεκδικεί κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες την οντότητα και την αυθυπαρξία του.

Πέμπτη 20 Ιουνίου 2013

ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΛΕΟΝΤΙΟΥ


ΤΡΕΙΣ ΠΟΙΗΤΕΣ ΤΗΣ «ΓΕΝΙΑΣ ΤΟΥ 1974»

Η λεγόμενη «Γενιά της Εισβολής» ή «Γενιά του 1974» βρίσκεται, ίσως, στην πιο ώριμη φάση της. Πρόκειται για κύπριους συγγραφείς που γεννήθηκαν γύρω στα 1950 και έζησαν στα νιάτα τους την τραγωδία του ’74, τη στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο. Μερικοί από αυτούς, όπως ο Λούης Περεντός (γενν. 1948) και ο Χρίστος Χατζήπαπας (γενν. 1947), είχαν ήδη αρχίσει να δημοσιεύουν τα πρώτα νεανικά κείμενά τους λίγα χρόνια πριν από την κρίσιμη χρονιά της Εισβολής, αλλά και αυτοί ανδρώνονται λογοτεχνικά ύστερα από το μείζον ιστορικό γεγονός που σημάδεψε τη μοίρα της Κύπρου. Μερικοί άλλοι, όπως ο Νίκος Νικολάου-Χατζημιχαήλ (γενν. 1948), εμφανίστηκαν με λίγη καθυστέρηση, κατά τη δεκαετία του 1980 ή και αργότερα. Τουλάχιστον ηλικιακά, όμως, όλοι αυτοί ανήκουν στην ίδια «γενιά» συγγραφέων, που βίωσαν έντονα την κυπριακή τραγωδία. Πολλοί από αυτούς εγκλωβίστηκαν στη θεματική του ’74, κυρίως στα πρώτα βιβλία τους, ενώ αρκετοί εξάντλησαν τις δυνάμεις και τα όριά τους στη θεματική αυτή και σιώπησαν. Οι πιο αξιόλογοι συγγραφείς αυτής της «γενιάς» ανανέωσαν τη θεματική ή και τη γραφή τους και αξιοποίησαν δημιουργικά το στοιχείο της εντοπιότητας, το οποίο σε άλλους λειτούργησε ως ασφυκτικός κλοιός. Δυο από τους συγγραφείς, ο Χρ. Χατζήπαπας και ο Ν. Νικολάου, είναι περισσότερο γνωστοί ως πεζογράφοι. Με το τελευταίο βιβλίο τους, όμως, επιστρέφουν εκεί από όπου ξεκίνησαν, στον χώρο της ποίησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι τρεις συλλογές που παρουσιάζουμε εδώ είναι αρκετά προσεγμένες και καλαίσθητες, διακοσμημένες με σχέδια, πίνακες ή φωτογραφίες των συγγραφέων ή συγγενικών τους προσώπων.


Νίκος Νικολάου-Χατζημιχαήλ, Διθαλάσσου,
 Λευκωσία, Κάρβας, 2012, σελ. 47. 

Με την πρώτη ματιά, η ποιητική συλλογή του Νίκου Νικολάου μάς ξαφνιάζει ευχάριστα για την εκδοτική της αρτιότητα και καλαισθησία. Ζωγράφος ο ίδιος, αλλά και έχοντας θητεύσει, μαζί με τον Φοίβο Σταυρίδη, στην ομάδα του Κύκλου της Λάρνακας (1980-1986), δέχτηκε την ευεργετική ακτινοβολία ενός ξεχωριστού πνευματικού ανθρώπου, του Θεοδόση Νικολάου, και φρόντισε με μεγάλο μεράκι την έκδοση αυτή ώς την τελευταία λεπτομέρεια. Πρόκειται για ιδιωτική έκδοση (ο ποιητής, αν και είχε τη δυνατότητα, δεν εμπιστεύτηκε τη δουλειά του αυτή σε αθηναϊκό εκδοτικό οίκο)· οι εκδόσεις «Κάρβας» είναι δημιούργημα του συγγραφέα, που αξιοποιεί πληροφορία του Στέφανου Βυζάντιου και παραιτέρω του Δημήτριου Σαλαμίνιου, σύμφωνα με την οποία η Καρπασία ή Καρβασία οφείλει την ονομασία της στον άνεμο κάρβα που φυσά από τη μεριά της χερσονήσου. Έτσι το λογότυπο των εκδόσεων «Κάρβας» δένει ταιριαστά με το σχέδιο «Ο άνεμος που φυσά» του Φ. Κόντογλου, που είχε αξιοποιηθεί παλιότερα και στο εξώφυλλο της πρώτης ποιητικής συλλογής του Θεοδόση Νικολάου (Πεπραγμένα, 1980). Η έκδοση συνοδεύεται και με κοσμήματα και σχέδια του συγγραφέα, που συνδέονται με τη θεματική ορισμένων ποιημάτων. 

Σάββατο 25 Μαΐου 2013

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ


ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΤΗΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ

"ΔΙΘΑΛΑΣΣΟΥ"

ΤΟΥ
ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ -ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΗΛ

ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, ΣΤΙΣ 8 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

Δημήτρης Κοσμόπουλος, ποιητής και δοκιμιογράφος
ΕΔΩ

ΤΟΥ 
ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΥ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ
"ΔΙΘΑΛΑΣΣΟΥ"

ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΠΥΛΑΡΙΝΟΣ


ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
 ΤΗΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ

"ΔΙΘΑΛΑΣΣΟΥ"

ΤΟΥ
 ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ -ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΗΛ
  
ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, ΣΤΙΣ 8 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

Θεοδόσης Πυλαρινός, καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο 
ΕΔΩ

ΤΟΥ 
ΘΕΟΔΟΣΗ ΠΥΛΑΡΙΝΟΥ
 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ
 "ΔΙΘΑΛΑΣΣΟΥ"


Παρασκευή 10 Μαΐου 2013

ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΛΕΟΝΤΙΟΥ


Νοσταλγία και εντοπιότητα
ΠΗΓΗ: ο αναγνώστης στις 7 Μαΐου, 2013

του Λευτέρη Παπαλεοντίου

συγγραφέας: Νίκος Νικολάου-Χατζημιχαήλ, Διθαλάσσου, Λευκωσία, Κάρβας, 2012, σελ. 47.

Ο Νίκος Νικολάου (γενν. 1948) δημοσίευσε αρχικά σε χειρόγραφη έκδοση εκτός εμπορίου ένα ποίημα για τη γενέθλια γη (Καρπασία, 1984), καλλιγραφημένο με βυζαντινίζουσα γραφή (που παραπέμπει στο γράψιμο του Θ. Νικολάου ή και του Φ. Κόντογλου) και διανθισμένο με σχέδια και κοσμήματα του ιδίου. Έγινε όμως ευρύτερα γνωστός με το δεύτερο βιβλίο του, την αξιόλογη συλλογή διηγημάτων Η κόρη του δραγουμάνου (εκδ. Μεταίχμιο, 2003), όπου προστίθεται πια στο πολύ κοινό ονοματεπώνυμό του η οικογενειακή προσωνυμία Χατζημιχαήλ. Ορισμένα από τα καλύτερα διηγήματα της συλλογής αυτής είναι επίσης εμπνευσμένα από τη γενέθλια Καρπασία.

Και στην πρόσφατη ποιητική συλλογή του ο Ν. Νικολάου αξιοποιεί αρκετά αποτελεσματικά το στοιχείο της εντοπιότητας. Η αγάπη για τον γενέθλιο χώρο, σε συνάρτηση με την οδυνηρή απώλειά του, είναι η κινητήρια δύναμη της έμπνευσης. Ο ποιητής καταθέτει με συγκίνηση και αγάπη «σκορπισμένες ψηφίδες / της διθαλάσσου πεφιλημένης πατρίδας», για να ακυρώσει με τη δύναμη της τέχνης την απουσία της. Η ανθρωπογεωγραφία της Καρπασίας, η χλωρίδα και η πανίδα της, το πατρικό σπίτι και μνημεία της ευρύτερης περιοχής της επαρχίας Αμμοχώστου (όπως η υπέρκαλλη εκκλησία της Παναγίας της Κανακαριάς και τα λαμπρά κατάλοιπα της αρχαίας Σαλαμίνας) σμίγουν με προσωπικά βιώματα και αισθήματα, με ιστορικές και λογοτεχνικές μνήμες, παραδόσεις και εικόνες. Διαβάζοντας ορισμένα ποιήματα της συλλογής, έρχονται στον νου μας οι στίχοι του Σεφέρη: «Έζησα τη ζωή μου ακούγοντας ονόματα πρωτάκουστα» («Ελένη»), «Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί» («Μνήμη, Α΄»), «δε χρειάζεται μακρύ καιρό / για να φουσκώσει της πίκρας το προζύμι» ή «Κύριε, βόηθα να θυμόμαστε πώς έγινε τούτο το φονικό» («Σαλαμίνα της Κύπρος»), «Ο κόσμος ξαναγινόταν όπως ήταν, ο δικός μας» («Έγκωμη»), κτλ. Αν ο Σεφέρης είναι ο ένας από τους βασικούς δασκάλους-οδηγούς του Ν. Νικολάου, οι άλλοι συμπαραστάτες και συνοδοιπόροι στην καρπασίτικη περιδιάβασή του είναι ο Θ. Νικολάου και ο Κυρ. Χαραλαμπίδης (ιδίως της συλλογής Αμμόχωστος Βασιλεύουσα, 1982).

Ο έρως της Καρπασίας εκδηλώνεται ποικιλότροπα. Με εικαστικές δεξιότητες ζωντανεύουν εικόνες και ήχοι, χρώματα και αρώματα της γενέθλιας γης. Ο ύμνος στην Καρπασία σμίγει αναπόφευκτα με την ελεγεία, το ανακάλεμα. Κεντρική θέση στο βιβλίο κατέχει το τετράχορδο ποίημα «Ελένη». Όπως διευκρινίζεται στις σημειώσεις, το ποίημα αυτό βασίζεται σε ένα πραγματικό πρόσωπο, την Ελένη από το Ριζοκάρπασο, που έγινε γνωστή από φωτογραφίες του M. O. Williams, διευθυντή του γνωστού περιοδικού The National Geographic Magazine. Ο ποιητής παρακολουθεί την εξέλιξη της ζωής της ηρωίδας του σε τέσσερις διαφορετικές στιγμές, μέσα από τα γνωστά φωτογραφικά στιγμιότυπα, σε συνάρτηση και με τις ιστορικές περιπέτειες της Κύπρου.

Τέσσερα από τα τελευταία ποιήματα της συλλογής («Τα άλογα», «Αναγέννηση», «Άνθος αλός», «Σαλαμίνια») επικεντρώνονται στον χώρο της Αμμοχώστου ή της αρχαίας Σαλαμίνας. Ως επιστέγασμα του βιβλίου έρχεται το ποίημα «Ανθέμιος Καλοκαίρης», «Ένα ευτελές άνθος στη μνήμη του φίλου και Διδασκάλου μου Θεοδόσης Νικολάου», μας πληροφορεί ο Ν. Νικολάου, χρησιμοποιώντας σκόπιμα την ίδια αφιέρωση του Θ. Νικολάου στον Φ. Κόντογλου. Στο ποίημα αυτό ο Ν. Νικολάου συνδιαλέγεται με ποιήματα του Θ. Νικολάου, για να σκιαγραφήσει μια ποιητική όσο και ανθρώπινη προσωπογραφία του «δασκάλου» του και να τονίσει και να μνημειώσει στοιχεία της φυσιογνωμίας ή της ποιητικής του: λ.χ. «Χάιδεψε τη γκρίζα γενειάδα του / Θαυμάζοντας την ομορφιά / Του φεγγαριού που έλαμπε στον ουρανό», «Φέρνοντας στο στόμα άρωμα και ποτήρι / Με κίνηση αργή του κεφαλιού και του χεριού / Κρίνοντας πως στη ζωή μας τελικά / Δεν έχει σημασία το τί αλλά το πώς. / Τέλος, τράβηξε για τη σκήτη του / Να ονειρευτεί το πρώτο σπίτι του / Να ονειρευτεί την πρώτη του τη μαγική του πόλη / Προσέχοντας να σταματά, να μην πατά / Τα βατραχάκια που διασταύρωναν τον δρόμο / Έχοντας τα κλοπιμαία της μέρας του στον ώμο».

Ταιριάζει να θυμηθούμε εδώ ότι και άλλοι ποιητές έγραψαν αξιόλογα ποιήματα για την Καρπασία: κυρίως η Νάσα Παταπίου αλλά και οι Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Νίκη Μαραγκού, Λεύκιος Ζαφειρίου, Χρίστος Χατζήπαπας, Χρήστος Αργυρού, ο Τουρκοκύπριος Ζιενάν Σελτσούκ κ.ά. Αξίζει να αναφερθεί και η εύστοχη καβαφική παρωδία του Γεώργιου Kâhyaoğlou-Επιστατίδη με τον τίτλο «Καρπασιακόν» (δημοσιεύτηκε στο περ. Άνευ, τχ. 20, 2006). Ο Ν. Νικολάου-Χατζημιχαήλ πάνω απ’ όλα τραγουδά τη γενέθλια Καρπασία με τα δώρα της ψυχής του. Ακολουθώντας τους ποιητικούς δρόμους του Σεφέρη, του Κυρ. Χαραλαμπίδη και του Θ. Νικολάου, κατορθώνει να αποκαθηλώσει την «πεφιλημένη πατρίδα» από το σταυρικό της μαρτύριο και να τη μνημειώσει στην περιοχή της τέχνης, αναπληρώνοντας με τον τρόπο του το κενό της απώλειας. Σε τέτοιες «υποθέσεις ψυχικές», δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για να εκφράσει κανείς αντιρρήσεις ή επιφυλάξεις.


Τρίτη 16 Απριλίου 2013

Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ "ΔΙΘΑΛΑΣΣΟΥ" ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Ο Καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου κ.Θεοδόσης Πυλαρινός,  ο ΝΝ-Χ, ο Ποιητής και Δοκιμιογράφος  κ. Δημήτρης Κοσμόπουλος
ΕΔΩ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΤΙΣ 8 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

Παρουσίαση
της ποιητικής συλλογής

Διθαλάσσου
ποιήματα

του Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ

στο Σπίτι της Κύπρου   

Τη Δευτέρα, 8 Απριλίου 2013, παρουσιάστηκε στο Σπίτι της Κύπρου η νέα ποιητική συλλογή του Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ, με τίτλο Διθαλάσσου, ποιήματα, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κάρβας.

Τη συλλογή συνθέτουν δεκαεπτά ποιήματα, εκφάνσεις του τόπου της Καρπασίας, από όπου κατάγεται και όπου επιστρέφει, ο Νίκος Νικολάου-Χατζημιχαήλ, για να τον αφηγηθεί στην απώλειά του. Το δραματικό γεγονός της εισβολής διαπερνά υπόρρητα ή υπαινικτικά όλη τη συλλογή.

Με τη συλλογή Διθαλάσσου, η οποία οδηγεί στην ανεμόεσσα Καρπασία, τη λωρίδα του φωτός του ποιητή και γενεαλογική του μήτρα, την ουρά του βοδιού, όπου συναντώνται ο Βορράς με τον Νότο και την βρέχουν δύο θάλασσες, την πανάρχαια Αχαιών ακτή, με αυτήν ως αφορμή ο ποιητής ξετυλίγει την ιστορία της Κύπρου, ακολουθώντας ένα ιδιότυπο λυρικό ρεαλισμό, είπε χαρακτηριστικά κατά την παρουσίαση του βιβλίου ο Καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου κ. Θεοδόσης Πυλαρινός. Η ποιητική συλλογή του Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ, όμως, δεν αποτελεί, σύμφωνα με τον κ. Πυλαρινό,  ιστορική περιήγηση στα σημεία του πάθους του νησιού του, αλλά είναι η αντίσταση στον ευνουχισμό της μνήμης, η αντιστράτευση στην  απαγόρευση, έστω δια την μνήμης, στην προσέγγιση των ιερών και οσίων ενός λαού που διεκδικεί επί αιώνες το δικαίωμα στη ζωή και την προάσπιση της ταυτότητάς του. Είναι τελικά η αντίδραση σε αυτούς που σκόπιμα ή αφελώς συντελούν στην υπονόμευση της ιερότητας του νόστου.  

Λαμβάνοντας το λόγο, ο ποιητής και δοκιμιογράφος κ. Δημήτρης Κοσμόπουλος αναφέρθηκε διεξοδικά στο λεγόμενο αίτημα της λυρικής παράδοσης και στη διάρκειά του, το οποίο, όπως είπε, η Διθαλάσσου θέτει επιτακτικά στο προσκήνιο. Όπως ανέφερε συμπερασματικά, με την ποίηση του Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ βλέπουμε μια Κύπρο ολότμητηˑ μια Κύπρο που υπάρχει χαραγμένη κάτω από τις επιχωματώσεις, μέσα στα όρια μιας γλώσσας που είναι κοινή και μιας πίστης που είναι κοινή στην καρδιά του καθενός μαςˑ μια Κύπρο που μπορεί να μας κάνει κι εμάς ανθρώπους και που δίνει μέσα από την ποιητική της εκδοχή το λυρικό αίτημα και τη διάρκειά του, το αίτημα που σήμερα είναι περισσότερο παρά ποτέ επίκαιρο και το οποίο από το δικό του πόστο και ο Νίκος Νικολάου-Χατζημιχαήλ το διακονεί με την αδιάπτωτη ένταση της γνησιότητας, της καθαρότητας και της αλήθειας.
Στην αντιφώνησή του, ο ποιητής  ευχαρίστησε τους δύο εισηγητές, την κ. Ανδρούλα Τουμάζου για τη φιλολογική επιμέλεια των κειμένων, το Σπίτι της Κύπρου, και όλους τους παρευρισκομένους. Ολοκλήρωσε με την ανάγνωση των ποιημάτων Φως, Πρωινή Συμφωνία, Τα Πουλιά, Αόρατος, Τέσσερις Εικόνες, “Σαλαμίνια” και Tα Άλογα, ενώ, σε κλίμα έντονης συγκίνησης διάβασε το διήγημά του Η ζωή συνεχίζεται, από τη συλλογή διηγημάτων του Η κόρη του δραγουμάνου, που κυκλοφόρησε το 2003 από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.  

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με τη στήριξη των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου.

9 Απριλίου 2013


Η ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ 

Εφημερίδα Αλήθεια, 16 Απριλίου 2013, ανεμολόγιο, σελ. 43 




Κυριακή 6 Ιανουαρίου 2013

ΕΞΩΦΥΛΛΟ